Γ. Μπουτάρης: Να συνεχίσει η ΚΕΔΕ να διεκδικεί τα αυτονόητα

Στο συνέδριο «Κοινωνία σε Κρίση, Αυτοδιοίκηση σε Δράση» που διοργανώνει η ΚΕΔΕ στο πλαίσιο της 9ης έκθεσης Φορέων Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Δημοσίου-Κοινωνικού Τομέα και Ιδιωτικών Επιχειρήσεων «POLIS», συμμετείχε σήμερα, Πέμπτη 21 Νοεμβρίου 2013, ο Δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης, στο πλαίσιο της θεματικής ενότητας «Κοινωνικές Δράσεις στη Νέα Προγραμματική Περίοδο».

Ακολουθεί ολόκληρη η ομιλία του Δημάρχου:

«Παίρνοντας υπόψη το θεσμικό πλαίσιο μέσα στο οποίο λειτουργεί, αλλά και την έλλειψη χρηματοδότησής της, η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα της κρίσης έχει κινητοποιηθεί ικανοποιητικά. Σε συνεργασία με πολλές ΜΚΟ περιθάλπει ομάδες ευάλωτων συμπολιτών μας που δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους. Για να το πετύχουν αυτό, κάποιοι δήμοι καταφέρνουν, μέσα στα στενά περιθώρια της κρίσης, να αυξήσουν τα κονδύλιά τους που κατευθύνονται στις κοινωνικές δράσεις. Αυτό κάναμε και στο Δήμο Θεσσαλονίκης και θέλω να τονίσω ότι η πρόθεσή μας για την προστασία των πιο αδύναμων αποτελεί συνειδητή πολιτική επιλογή.

Επιπλέον, εξαντλούμε την ευρηματικότητά μας για προσέλκυση κονδυλίων που μπορούν να ανακουφίσουν τις πιο ευπαθείς ομάδες της πόλης μας. Καταφεύγουμε σε δωρεές ιδιωτών και επιχειρήσεων, επιδιώκοντας ταυτόχρονα συνεργασία με κοινωφελή ιδρύματα. Κρίσιμο ρόλο, όμως, στην υλοποίηση πολλών δράσεών μας παίζουν τα ευρωπαϊκά προγράμματα και η χρηματοδότησή τους. Τροφεία Παιδικών Σταθμών, Υπνωτήριο Αστέγων, Κέντρο Ημερησίας Φροντίδας, Ξενώνας για Κακοποιημένες Γυναίκες, Κοινωνικό Φαρμακείο, Λαχανόκηποι, Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, Δράσεις για την Ένταξη και την Ενσωμάτωση Ευάλωτων Ομάδων, αλλά και άλλες κοινωνικές δράσεις που προωθούμε μόνοι μας ή σε συνεργασία με άλλους φορείς ενισχύονται, στελεχώνονται και χρηματοδοτούνται από προγράμματα της ΕΕ.

Η Νέα Προγραμματική Περίοδος διαμορφώνεται με τη λογική της προώθησης της ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς, έχοντας μεταξύ των βασικών της στόχων την κοινωνική ένταξη και την καταπολέμηση της φτώχειας. Αυτό μας κάνει να ελπίζουμε ότι θα μας δώσει τη δυνατότητα να καταφέρουμε να συντηρήσουμε και να ενδυναμώσουμε τις παραπάνω δομές κοινωνικής στήριξης που με κόπο στήνουμε και λειτουργούμε. Πρέπει να τονίσω εδώ ότι καλή είναι η φιλανθρωπία και οι χορηγίες αλλά ο Δ.Θ. είναι υπέρ της δημιουργίας μόνιμων κοινωνικών δομών οι οποίες, όπου εφαρμόστηκαν, έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά χρήσιμες για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και ειρήνης. Και αυτή η οπτική της διοίκησης του Δήμου αποτελεί συνειδητή πολιτική επιλογή.

Οι στρατηγικές επιλογές μας που αφορούν κοινωνικές δράσεις «δένουν» πολύ καλά με τις προτεραιότητες της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την Ευρώπη του 2020 (όπως αυτή εκφράζεται στα σχετικά κείμενα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής). Η τελευταία μιλά για απαραίτητη και στενή συνεργασία και σύνδεση μεταξύ εθνικών και τοπικών αρχών, καθώς και εμπλοκή κοινωνικών εταίρων και εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών. Αυτοί καλούνται να συμμετάσχουν και να συμβάλλουν στην εκπόνηση προγραμμάτων δράσεων και μεταρρυθμίσεων καθώς και στην εφαρμογή τους «για να διατηρηθεί το βιοτικό μας επίπεδο και να διασφαλιστούν τα κοινωνικά μας πρότυπα».

Παρότι δυστυχώς κάποιες πολιτικές αποφάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν συμβάλλει στην σταδιακή αποδόμηση του ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους, η οπτική μας ταιριάζει με αυτήν της ΕΕ για την νέα περίοδο χρηματοδότησης. Ο κύριος στόχος της εμπλοκής των τοπικών κοινοτήτων στην ανάπτυξη πρέπει όντως να προωθεί την κοινωνική ιδιοκτησία μέσω της ενισχυμένης συμμετοχής των ανθρώπων στις ίδιες τις κοινότητες. Η υλοποίηση των στόχων της ΕΕ για το 2020 προϋποθέτει την πολύ-επίπεδη διακυβέρνηση παρέχοντας χώρο στις τοπικές κοινότητες να συμμετάσχουν στην υλοποίηση των στόχων αυτών.

Καλές οι εξαγγελίες, βέβαια, αλλά μπορεί η υλοποίησή τους να πάσχει για διάφορους λόγους. Η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει κάνει σοβαρά βήματα προς την κατεύθυνση της συνδιαμόρφωσης με τοπικές κοινότητες και δήμους των κοινωνικών δράσεων που θέλει να στηρίξει η ΕΕ. Ούτε η ΕΕ έχει ασκήσει τη δέουσα πίεση στην Ελλάδα για να κάνει κάτι τέτοιο. Γενικά στην Ελλάδα, η Τ.Α. είναι ο φτωχός συγγενής της κεντρικής διοίκησης. Είναι ευνουχισμένη και με ελάχιστη οικονομική αυτονομία, πράγμα που τελικά υποσκάπτει και την υλοποίηση των στόχων της ΕΕ, έτσι όπως διατυπώνονται για τη νέα προγραμματική περίοδο. Και η δική μας λογική, αλλά και οι βασισμένες στην αρχή της επικουρικότητας προτάσεις της ΕΕ για τις κοινωνικές δράσεις της περιόδου 2014-2020 έχουν κοινό παρανομαστή. Ευνοούν ένα νέο μοντέλο προνοιακού πλουραλισμού, με δικτύωση φορέων του κρατικού και ιδιωτικού χώρου, αλλά και με εμπλοκή πολλαπλών συντελεστών παροχής κοινωνικών υπηρεσιών, όπως εθελοντές, ομάδες αυτοβοήθειας, οικογένεια, κλπ. Αποδέχεται τη διαφοροποίηση της εφαρμογής κοινωνικών πολιτικών στη βάση των χωρικών προσδιορισμών των δήμων και των ιδιαίτερων κοινωνικο-οικονομικών χαρακτηριστικών τους. Τί κάνει όμως το ελληνικό κράτος για αυτό; Αντί να ενισχύει τις αυτοδιοικητικές πρωτοβουλίες για κοινωνική δράση σε τοπικό επίπεδο, τις υποσκάπτει μέσω της οικονομικής εξάρτησης που επιβάλλει στην Τ.Α.

Προτείνω η ΚΕΔΕ να συνεχίσει να διεκδικεί τα αυτονόητα, επικαλούμενη τώρα όχι μόνο την ευρωπαϊκή εμπειρία, αλλά και τις θέσεις της ΕΕ για τη νέα προγραμματική περίοδο. Να επιδιώξει δηλαδή την ουσιαστική αυτονόμηση της Τ.Α. από τον κρατικό εναγκαλισμό μέσω της οικονομικής της χειραφέτησης. Αν αυτό γίνει μέσω της διαχείρισης από την Τ.Α. των υφιστάμενων φόρων ακίνητης περιουσίας είτε με άλλο τρόπο, αυτό είναι δευτερεύον. Πρέπει, όμως, επιτέλους να ξεκινήσει μία σοβαρή συζήτηση για αυτό το θέμα. Νομίζω ότι και ως ΚΕΔΕ θα γίνουμε πιο πειστικοί στην επιχειρηματολογία μας, εφόσον δείξουμε ότι, μέσω κατάλληλων συνεργιών, καταφέρνουμε να δημιουργήσουμε εύρυθμα δίκτυα αλληλοβοήθειας και ανταλλαγής χρήσιμων πρακτικών κοινωνικής δράσης. Για να γίνει αυτό, προτείνω την ομαδοποίηση των δήμων μας με βάση χωρικές, γεωγραφικές αλλά και κοινωνικο-οικονομικές μεταβλητές. Θα βοηθούσε στην καλύτερη δικτύωση μας, πάντα μέσα στα πλαίσια της ΚΕΔΕ, και εντέλει στη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητά μας και στις κοινωνικές μας πολιτικές.

Θα ήθελα να προσθέσω ακόμη ότι είμαστε σε σύμπνοια με τη νέα οπτική της ΕΕ, η οποία τονίζει ότι θα βοηθήσει τη συμμετοχή ευάλωτων ομάδων πολιτών στην ανάπτυξη, με συμπράξεις και με όρους ανάδειξης των ανταγωνιστικών τους πλεονεκτημάτων. Δεν φτάνει το ότι προσπαθούμε να αυξήσουμε τις κοινωνικές παροχές των δήμων. Δεν φτάνει η χρηματοδότηση που πετυχαίνουμε μέσω διαφόρων συνεργασιών ή μέσω των διαφόρων ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Πρέπει να δικτυωθούμε και να συνεργαστούμε αποτελεσματικότερα, ώστε να μεγιστοποιήσουμε τις όποιες δυνατότητες έχουμε να στήσουμε κοινωνικές δομές και να εγκαινιάσουμε Κοιν.Σ.Επ (κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις). Εκτός από την απαραίτητη βοήθεια για κάλυψη των πιο βασικών τους αναγκών, οι πολίτες πρέπει να βοηθηθούν ώστε να μπορέσουν να στήσουν βιώσιμες επιχειρήσεις με συγκεκριμένα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα. Είναι δηλαδή απαραίτητο όχι μόνο να συντηρούμε μία «παθητική» κοινωνική πρόνοια, αλλά να περάσουμε και στην «ενεργητική» κοινωνική πολιτική.

Παρότι η ευρωπαϊκή βοήθεια είναι παραπάνω από ευπρόσδεκτη, είτε στα πλαίσια του ΕΣΠΑ είτε στα πλαίσια του ΣΕΣ (Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης 2014-2020), η χώρα έχει απόλυτη ανάγκη μόνιμων μηχανισμών κοινωνικών δράσεων. Ο ορίζοντάς τους πρέπει να ξεπερνά το 2020 και τη νέα προγραμματική περίοδο. Έχει αποδειχθεί ότι οι περισσότερο προηγμένες κοινωνίες σέβονται περισσότερο από όλους τα πιο ευάλωτα μέλη τους. Και εισπράττουν και οι ίδιες στην ολότητά τους τα οφέλη της κοινωνικής ειρήνης. Παρότι νιώθουμε ήδη στο πετσί μας τις επιπτώσεις της κρίσης με χειρότερο και πιο βίαιο τρόπο από τους ευρωπαίους εταίρους μας, εμείς είμαστε ακόμη στην αρχή οικοδόμησης τέτοιων μηχανισμών συνοχής. Τα ευρωπαϊκά κονδύλια μπορούν να χρησιμεύσουν μόνο ως έναυσμα για την οικοδόμηση σωστής κοινωνικής πολιτικής. Οι μεγάλες απαραίτητες θεσμικές αλλαγές και η καλύτερη μεταξύ μας δικτύωση και οργάνωση θα βοηθήσει στη μόνιμη εδραίωσή της».